□ئانار بۇلۇت\شىنجاڭ گېزىتى مۇخبىرى ليۇ دۇڭلەي
9- ئاينىڭ 21- كۈنى، تۈن نىسپىدىكى گىرۇزىيە پايتەختى تىبىلىس خاتىرجەم، تىنچ ئىدى، خۇالىڭ پافرېنس مېھمانسارىيىنىڭ كۆك رەڭلىك ئەينەك تېمىغا يوپيورۇق ئاي نۇرى چۈشۈپ تۇراتتى.
دۇنيانىڭ ئۇ چېتىدىكىلەرمۇ مۇشۇ ۋاقىتتا ئاينى تاماشا قىلاتتى، قاتىران كاپوشقا بۇ خىل تۇيغۇ بەكلا تونۇشلۇق ئىدى. بۇ قازاق يىگىت بۇ چاغدا ئاي نۇرىنىڭ يەنە يۇرتى ئالتايدىكى تۇتاش كەتكەن ئېگىز - پەس تاغ تىزمىلىرىغىمۇ چۈشىدىغانلىقىنى بىلىدۇ.
«بىر ئادەمنىڭ يۇرتىنى سېغىنىش ھېسسىياتىنى پەسەيتىدىغىنى دەل ئائىلە.» قاتىران مۇنداق دېدى: «مەن دەل مۇشۇ يەردە تېئونانى ئۇچراتتىم».
ئاسىيا - ياۋروپا چوڭ قۇرۇقلۇقى پاسىلىغا جايلاشقان گىرۇزىيەدە رۇس تىلى ئىزچىل شۇ جايدىكى مۇھىم تىل تۈرى بولۇپ كەلدى. 2011- يىلى 6- ئايدا، قاتىران دۆلەت دەرۋازىسىدىن چىقىپ گىرۇزىيەگە كەلدى. جۇڭگودىكى شىنجاڭ خۇالىڭ سانائەت - سودا (گۇرۇھ) چەكلىك شىركىتى شۇ جايدا مېھمانساراي سالدى، رۇس تىلىنى پىششىق بىلىدىغان قاتىران فۇدې مېھمانسارىيىنىڭ خىزمەتچىسى بولۇپ قالدى.
«مەن رۇس تىلىنى بىلگەچكە، ئۇزاق ئۆتمەيلا كادىرلار بۆلۈمىنىڭ دىرېكتورى بىلەن بىللە يېڭى خىزمەتچى قوبۇل قىلىشقا ئورۇنلاشتۇرۇلدۇم.» قاتىران مۇنداق دېدى: «جۇڭگو كارخانىلىرىنىڭ گىرۇزىيەدىكى ئىناۋىتى ناھايىتى ياخشى، ئىشچى - خىزمەتچىلەرگىمۇ ناھايىتى ياخشى مۇئامىلە قىلىدۇ، ئەينى يىلى مەن بارغان چاغدا، نۇرغۇن گىرۇزىيەلىك ياش جۇڭگو كارخانىلىرىغا كېلىپ تەكلىپ بىلەن خىزمەت قىلىۋاتقانىكەن».
تاكى بىر قىز يۈزتۇرا ئىمتىھانغا كىرگەن شۇ كۈنگىچە، قاتىران يات دۆلەتتىكى مۇھەببەتنى ئەزەلدىن خىيالىغا كەلتۈرۈپ باقمىغانىدى. «بىردىنلا كۆزۈمگە شۇ قىزدىن باشقا ھېچنېمە كۆرۈنمىدى، ئۇنىڭ نېمە دەۋاتقانلىقىمۇ قۇلىقىمغا كىرمىدى، كۆزۈمدە پەقەت ئۇنىڭ چىرايىلا بار ئىدى».
بۇ قاتىران ئۈچۈن بىر مەيدان ئوسال ئەھۋالدا قالغان يۈزتۇرا ئىمتىھان بولدى، ئۇ خۇددى چۈش كۆرگەندەك بولۇپ قالدى، ھېلىمۇ ياخشى ئۇ پەقەت قوشۇمچە خىزمەت قىلاتتى. تېئونا گوكازى تېخىمۇ ئوسال ئەھۋالدا قالغانىدى، گەرچە ئومۇمىي ئىپادىسى يامان ئەمەس بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ رۇسچىسى ياخشى بولمىغاچقا، ئاخىرىدا قوبۇل قىلىنمىغانىدى.
قاتىران قەلب تارىنى چەككەن ئۇ قىزنىڭ شاللىنىپ قالغانلىقىنى بىلگەندە، كىنولاردىلا كۆرگىلى بولىدىغان بىر كۆرۈنۈش يۈزبەردى. خىزمەتكە چۈشكىنىگە ئەمدىلا بىرنەچچە كۈن بولغان، مېھمانسارايدىكىلەرمۇ ئانچە تونۇپ كەتمىگەن بۇ شىنجاڭلىق يىگىت دىرېكتور جاڭ شىنلياڭنىڭ ئالدىغا يۈگۈرۈپ بېرىپ، تېئونانى ئېلىپ قېلىشنى ئۆتۈندى.
«نېمىشقا؟» دەپ سورىدى جاڭ شىنلياڭ.
«مەن ئۇنى ياخشى كۆرىمەن!» دېدى قاتىران.
جاڭ شىنلياڭ قولىدىكى ھۆججەت بىلەن قاتىراننىڭ بېشىغا ئۇرغىلى تاسلا قالدى. ئۇ بۇرۇلۇپ كەتمەكچى بولدى، لېكىن قاتىران بىر قەدەم ئالدىغا مېڭىپ، دىرېكتورنى بىلىكىدىن تۇتۇۋالدى.
«مەن ئۇنى ياخشى كۆرىمەن!» يىگىت ئەستايىدىل ھەم قىزغىنلىق بىلەن دىرېكتورنىڭ كۆزىگە قاراپ تۇرۇپ مۇنداق دېدى: «ئۇنىڭغا رۇس تىلىنى ئۆگىتىشكە مەن مەسئۇل بولاي!»
جاڭ شىنلياڭ كەلگىنىگە ئەمدىلا بىرنەچچە كۈن بولغان بۇ يىگىتكە تىكىلدى، قاتىرانمۇ كۆزىنى قاچۇرمىدى. بىر ھازادىن كېيىن، جاڭ شىنلياڭ قاتىراننىڭ قولىنى ئاستا ئىتتىرىۋېتىپ، بۇرۇلۇپلا سىرتقا قاراپ ماڭدى. «بىز شىركەتكە خىزمەتچى تەكلىپ قىلىۋاتىمىز، ساڭا لايىق تېپىۋاتقىنىمىز يوق» ئۇ قەدىمىنى سەل ئاستىلىتىپ مۇنداق دېدى: «ئۇنىڭ ئۈچ ئايلىق پىراكتىكا ۋاقتى بار، پەقەت مۇشۇ بىر قېتىملىق پۇرسەت بار».
گەپنىڭ تېگىگە يەتكەن ئاشۇ پەيتتە، قاتىران جاڭ شىنلياڭنىڭ خۇددى ئاكىسىدەك مىيىقىدا كۈلۈمسىرەپ تۇرغانلىقىنى كۆرمىدى، جاڭ شىنلياڭ قاتىراننىڭ پىچىرلاپ «يې» قىلغان ئاۋاز ئىچىدە، خۇشال ھالدا ئىككى مۇشتىنى پۇلاڭلىتىۋاتقانلىقىنى كۆرمىدى. ئانچە يىراق بولمىغان جايدا، روھى چۈشكەن تەيئونا ئۆيىگە كېتىۋاتاتتى.
شۇنىڭدىن كېيىنكى ئۈچ ئايدا، تەيئونا پىراكتىكا خىزمىتىنى ئىنتايىن تىرىشىپ ئىشلىدى. «مەن دەسلەپتە ئۇنىڭ مەن ئۈچۈن قىلغان ئىشلىرىنى بىلمەيتتىم، بۇ پۇرسەتنى چوقۇم ياخشى قەدىرلەيمەن دەپ ئويلىدىم. قاتىران ماڭا رۇس تىلى ئۆگەتتى، ئۇ يەنە گىرۇزىيە تىلىنى ناھايىتى ئەستايىدىل ئۆگەندى.» تەيئونا راۋان خەنزۇ تىلىدا كۈلۈپ تۇرۇپ مۇنداق دېدى: «ئۈچ ئايدىن كېيىن، مېنىڭ رۇس تىلى ئۆگىنىشىمدە زور ئىلگىرىلەش بولدى، قېپقالدىم، سىز مېنىڭ قانچىلىك خۇشال ئىكەنلىكىمنى بىلمەيسىز! بۇ مەزگىلدە مەنمۇ قاتىراننىڭ كۆڭلىنى چۈشەندىم».
شۇنىڭدىن كېيىن، ئۇلار بىر - بىرىنىڭ تۇرمۇشىنىڭ بىر قىسمىغا ئايلاندى. ياپيېشىل تۇپراقتا ئۆز نىشانى ئۈچۈن ياشاۋاتقان ۋە كۈرەش قىلىۋاتقان ئىككى ياشنىڭ پاك قەلبىدە دۆلەت چېگراسىدىن ھالقىغان بىر جۈپ نېلۇپەر گۈلى پورەكلەپ ئېچىلدى.
2013- يىلى قاتىران بىلەن تەيئونا توي قىلىشنى پىلانلىدى. دەل شۇ يىلى، جۇڭگو «بىر بەلباغ، بىر يول»نى ئورتاق قۇرۇش تەشەببۇسىنى ئوتتۇرىغا قويدى، ئىككىيلەن توي قىلغان چاغدا، يىپەك يولى ئىقتىساد بەلبېغى گىرۇزىيەنى نۇرغۇن دۆلەت بىلەن تېخىمۇ زىچ باغلىدى.
لېكىن ئەينى چاغدا قاتىراننىڭ بۇنداق زور مەسىلىنى ئويلىنىشقا ۋاقتى يوق ئىدى. توي قىلىشتىن بۇرۇن، ئۇ كاللىسىدا كەلگۈسىدە قېيىنئاتىسىنىڭ ئۆزىگە قانداق قارايدىغانلىقىنى ئويلايتتى. «مېنىڭ ھېچقانچە پۇلۇم يوق، ئۇنىڭ ئۈستىگە چەت ئەللىك، تۇنجى قېتىم ئۇنىڭ ئۆيىگە يۈز كۆرۈشۈشكە بارغاندا بەك جىددىيلىشىپ كەتتىم.» قاتىران مۇنداق دېدى: «ئەمما مەن ئۇنىڭ دادىسىنىڭ شۇ چاغدا ماڭا: ئەگەر قىزىمغا چىن كۆڭلۈڭدىن ياخشى مۇئامىلە قىلالىساڭ توي قىلىشىڭلارغا قوشۇلىمەن، دېيىشىنى پەقەتلا ئويلاپ باقمىغانىدىم. مەن شۇ ھامان يېنىكلەپ قالدىم، بىزنىڭ قەلبىمىز ئىزچىل بىللە».
قاتىران بىلەن تەيئونا گىرۇزىيەدە توي مۇراسىمى ئۆتكۈزدى. توي كۈنى ئەر - خوتۇن ئىككىيلەن خىزمەت قىلىدىغان جۇڭگو مېھمانسارىيى ئاپتوموبىل ئاجرىتىپ بەردى، يەنە بىر ئېغىز ھەشەمەتلىك ھۇجرا بىلەن تەمىنلىدى. قېيىنئاتىسىنىڭ قاتىرانغا بەرگىنى تېخىمۇ كۆپ بولدى. «مېنىڭ گىرۇزىيەدە ھېچنېمەم يوق، لېكىن ئۇنىڭ ئاتا - ئانىسى ماڭا ھېچقانداق تەلەپ قويمىدى، پۈتۈن توي مۇراسىمىنى ئۇنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر ئۆتكۈزۈپ بەردى.» قاتىران مۇنداق دېدى: «توي مۇراسىمى ئۈچ كۈن ئۆتكۈزۈلدى، ناھايىتى قىزىپ كەتتى، ھەممەيلەن بىزگە بەخت تىلىدى».
تەرەپ - تەرەپتىن كەلگەن تىلەكلەر يەنە كاۋكاز تاغ تىزمىلىرىدىن ھالقىپ، يۇرتى شىنجاڭدا مۇجەسسەملەندى. ئالتايدا، قاتىران يۇرتىدىكى تۇنجى چەت ئەللىك بىلەن توي قىلغان كىشى بولۇپ قالغانىدى. يىگىت تەرەپنىڭ يۇرتىدا توي مۇراسىمى ئۆتكۈزگەندە، قاتىران گىرۇزىيەدە ئېرىشكەن مۇئامىلىگە ئوخشاش تەيئونامۇ ھەممەيلەننىڭ گۈزەل تىلەكلىرىگە ئېرىشتى. «ناھايىتى كۆپ ئۇرۇق - تۇغقان ۋە دوست - بۇرادەرلەر كەلدى، ناھايىتى داغدۇغىلىق بولدى، مەن بەك ئىزا تارتتىم. ئادەم بەك كۆپ بولغاچقا، مەن ھېچكىمنى ئېسىمدە تۇتالمىدىم.» تەيئونا ھازىر ئەينى چاغدا ئەسلىگەندە يەنىلا خىجىللىقتىن قىزىرىپ كەتتى.
قاتىران كۈلۈپ تۇرۇپ خوتۇنىنى قىيىن ئەھۋالدىن قۇتۇلدۇردى. «ھېچ ئىش يوق، ئاپامنى تونۇيالىسىڭىزلا بولدى.» ئون يىل جەريانىدا، قېيىنئانا بىلەن كېلىن ناھايىتى ئىناق ئۆتتى، تەيئونا قېيىنئانىسىدىن ئېرىنىڭ يۇرتىنىڭ تاماقلىرىنى ئېتىشنى ئۆگىنىۋالدى. «ئاپام بۇ چەت ئەللىك كېلىنىدىن ئىنتايىن رازى، ئىككىسى ئىزچىل قويۇق ئالاقىلىشىپ تۇرىدۇ» دېدى قاتىران.
قاتىران بىلەن تەيئونا ئاستا - ئاستا تېخىمۇ چوڭ «باغلىنىش»نىڭ ئۆز تۇرمۇشىغا ئېلىپ كەلگەن ئۆزگىرىشلىرىنى ھېس قىلدى. «<بىر بەلباغ، بىر يول> تەشەببۇسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان ئون يىلدىن بۇيان، بارغانسېرى كۆپ كارخانا گىرۇزىيەگە كەلدى، بۇنىڭ ئىچىدە جۇڭگونىڭ، ئەتراپتىكى دۆلەتلەرنىڭ كارخانىلىرى بار بولۇپ، تىبىلىس تېخىمۇ ئاۋاتلاشتى. تەيئوناغا ئوخشاش بارغانسېرى كۆپ گىرۇزىيە ياشلىرى ناھايىتى ياخشى خىزمەت تاپتى» دېدى قاتىران.
كۈنسېرى گۈللىنىۋاتقان ئىقتىساد بۇ بەختلىك ئائىلىنىڭ تۇرمۇشىنى تېخىمۇ شېرىن قىلدى. بۈگۈنكى كۈندە قاتىران كۇتايسى خۇالىڭ ئەركىن سانائەت باغچە رايونى ئىشخانىسىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى بولدى، ئايالىمۇ سانائەت رايونىدىكى جۇڭگوچە ئاشخانىدا ئىشلەيدۇ. ئەر - خوتۇن ئىككىيلەننىڭ قارىشىچە، «بىر بەلباغ، بىر يول» قۇرۇلۇشىنىڭ نەتىجىسىنى ئەڭ گەۋدىلەندۈرۈپ بېرەلەيدىغىنى چوڭ ئوغلى دارقان قاتىراننىڭ تىل ئىقتىدارى ئىكەن.
«دۇنيانىڭ نۇرغۇن جايلىرىدىن كەلگەن كىشىلەر بۇ يەردە خىزمەت قىلىدۇ، تۇرمۇش كەچۈرىدۇ، دارقان توققۇز ياشقا كىردى، كۆپ خىل تىلنى ئاڭلاپ چۈشىنەلەيدۇ، گىرۇزىيە تىلى، خەنزۇ تىلى، رۇس تىلى ۋە قازاق تىلىغا ئەڭ ئۇستا» دېدى قاتىران كۈلۈپ تۇرۇپ: «بىز گىرۇزىيەدە ئۆي سېتىۋالدۇق، بىز ھەممىدىن بەك كەلگۈسىگە تەقەززا».
