ئانار بۇلۇت\شىنجاڭ گېزىتى مۇخبىرلىرى لى خۇا، ليۇ شياڭ، خېي خۇڭۋېي
«ھەربىر ئادەم ھاياتىدا مەيلى ئەقىللىق ياكى ھاماقەت بولسۇن، مەيلى بەختلىك ياكى بەختسىز بولسۇن، ئۇ ئانا تېنىدىن ئايرىلغان ھامان، كۆزىنى ئېچىپلا يورۇقلۇققا ئىنتىلىدۇ...»
9- ئاينىڭ 19- كۈنى چۈشتىن كېيىن، كەچكى شەپەق نۇرى بېشكەك دۆلەتلىك داشۆنىڭ ئاساسىي ئوقۇتۇش بىناسىغا چۈشۈپ تۇراتتى، شائىر ئەي چىڭنىڭ «يورۇقلۇققا مەدھىيە» ناملىق ھازىرقى زامان شېئىرى ئەسىرى بۇ ھەيۋەتلىك، كۆركەم ئىمارەتنىڭ دېرىزىسىدىن ئاڭلىنىپ تۇراتتى، كىتاب ئوقۇۋاتقان، دېكلاماتسىيە قىلىۋاتقان ئاۋازلار جاراڭلاپ تۇراتتى.
ھالبۇكى، بۇ جاي قىرغىزىستان، كىم جۇڭگو تىل - يېزىقىدىكى شېئىرلارنى دېكلاماتسىيە قىلىۋاتقاندۇ؟
ھەيرانلىق ئىچىدە ئاۋاز چىققان تەرەپكە قاراپ ماڭدۇق، ئاساسىي ئوقۇتۇش بىناسىنىڭ 2- قەۋىتىگە چىققىنىمىزدا ئېنىق جاۋابقا ئېرىشتۇق − بىر سىنىپنىڭ ئىشىكى يېنىغا ئېسىلغان «كۇڭزى شۆيۈەنى» دېگەن ۋىۋىسكا كۆزنى چاقنىتىپ تۇراتتى. «شۆيۈەن» ئىچىگە كىرگىنىمىزدە، قىرغىزىستاننىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن بىر توپ ئوقۇغۇچىلارنى كۆردۇق. ئۇلار ھەربىر خەتنى توغرا ئوقۇشقا تىرىشىۋاتاتتى، ئۇلارنىڭ دىققەت بىلەن تىكىلگەن كۆزلىرىدىن جۇڭگو مەدەنىيىتىگە بولغان تەشنالىق چىقىپ تۇراتتى.
كۇڭزىنىڭ مېھرىبانلىق چىقىپ تۇرغان ھەيكىلى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئارقىسىدىكى تامنىڭ ئوتتۇرىسىغا قويۇلغانىدى، ئوڭ - سول تەرىپىگە: «ئۈچ ئادەمنىڭ ئىچىدىن چوقۇم بىر ئۇستاز چىقىدۇ» «ئۆتمۈشنى ئەسلەپ يېڭىنى بىلىش» دېگەن خەتلەر ئېسىلغانىدى.
بۇ يىل «بىر بەلباغ، بىر يول»نى ئورتاق قۇرۇش تەشەببۇسى ئوتتۇرىغا قويۇلغانلىقىنىڭ 10 يىللىقى، شۇنداقلا گۈلزات ئىسماتوۋانىڭ بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنىنىڭ قىرغىزىستان تەرەپ مۇدىرى بولغانلىقىنىڭ 10- يىلى. «كۆپ يىللاردىن بۇيان، مەن جۇڭگو تەرەپ ھەمراھىمىز بىلەن باشتىن - ئاخىر قىرغىزىستان - جۇڭگو ھەرقايسى ساھەلىرىنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئېھتىياجلىق بولغان جۇڭگو تىل - يېزىقىنى بىلىدىغان ئىختىساسلىقلارنى يېتىشتۈرۈشكە كۈچ چىقاردۇق» دېدى ئۇ.
ئىسماتوۋا ئېيتقان «جۇڭگو تەرەپ ھەمراھى» شىنجاڭ داشۆ ئىدى. 2008- يىلى 6- ئاينىڭ 15- كۈنى، شىنجاڭ داشۆ بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ بىلەن ھەمكارلىشىپ، قىرغىزىستاندا بۇ دۆلەتتىكى تۇنجى كۇڭزى شۆيۈەنىنى قۇرغان.
بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنى قۇرۇلغاندىن كېيىن، كۇڭزى شۆيۈەنىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە، ئوقۇتۇش ۋە كۈندىلىك باشقۇرۇش تۈزۈملىرى تەدرىجىي مۇكەممەللەشتۈرۈلدى، ئۆزئارا ھۆرمەتلەش، دوستانە كېڭىشىش، باراۋەرلىك ئاساسىدا ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، ئىككى تەرەپ جۇڭگو تىل - يېزىقى ئوقۇتۇشى ۋە جۇڭگو - قىرغىزىستان مائارىپ - مەدەنىيەت قاتارلىق جەھەتلەردە ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمكارلىشىشنى قانات يايدۇردى.
چېن يۈ شىنجاڭ داشۆ 2019- يىلى بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنىگە ئەۋەتكەن جۇڭگو تىل - يېزىقى ئوقۇتقۇچىسى. ئۇنىڭ ئەسلەپ بېرىشىچە، ئەينى چاغدا ئوقۇغۇچىلارنىڭ جۇڭگو تىل - يېزىقىنى ئۆگىنىش قىزغىنلىقى ناھايىتى يۇقىرى بولۇپ، ھەر قېتىملىق دەرستە ئاساسەن بوش ئورۇن قالمايدىكەن. «<بىر بەلباغ، بىر يول> تەشەببۇسى ئوتتۇرىغا قويۇلغاندىن كېيىن، ئورتاق قۇرىدىغان دۆلەتلەردە <جۇڭگو تىل - يېزىقى قىزغىنلىقى> سىجىل يۇقىرى كۆتۈرۈلدى. شىنجاڭ داشۆ، شىنجاڭ سىفەن داشۆسى قىرغىزىستان بىلەن ئارقا - ئارقىدىن يەنە ھەمكارلىشىپ ئۈچ كۇڭزى شۆيۈەنى قۇردى، ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان مەكتەپلەرنىڭ ھەممىسىدە دېگۈدەك جۇڭگو تىل - يېزىقى دەرسى تەسىس قىلىندى» دېدى چېن يۈ.
بۇنىڭ سەۋەبىنى سورىغاندا، ئىسماتوۋا مۇنداق قارىدى: «جۇڭگو قولغا كەلتۈرگەن بىر قاتار تەرەققىيات مۇۋەپپەقىيەتلىرى دۇنيانىڭ دىققىتىنى تارتتى، جۇڭگو تىل - يېزىقى ئۆگىنىش قىرغىزىستاندىكى ياش ئەۋلادلارغا دۇنياغا تۇتىشىدىغان دەرۋازىنى ئېچىپ بېرەلەيدۇ».
كۇڭزى شۆيۈەنى جۇڭگو دۇنيانى كۆرىدىغان كۆز، شۇنداقلا دۇنيا جۇڭگونى كۆرىدىغان كۆزنەك.
جۇڭگو تىل - يېزىقى دەرسى ئۆتكەندىن سىرت، بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنى يەنە جۇڭگونىڭ زامانىۋى مەدەنىيىتىنى سىجىل كېڭەيتتى ۋە ئومۇملاشتۇردى.
دەرسخانىدا، شۇ جايدىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ جۇڭگوچە رەسىم سەنئىتى، قەغەز قىيما سەنئىتى ئارقىلىق جۇڭگو ھەمدە ئۆز دۆلىتىدىكى شەخسلەر ۋە مەنزىرىلەرنى تەسۋىرلىگەن نەچچە ئون پارچە ئەسىرى رەتلىك تىزىلغانىدى. بىنانىڭ ئاستىنقى بىر قەۋىتى 2019- يىلى يوپۇق ئېچىپ قۇرۇلغان بېشكەك دۆلەتلىك داشۆنىڭ «جۇڭگو سارىيى» ئىدى. قاتار كەتكەن كىتاب جازىلىرىغا جۇڭگونىڭ ئىقتىساد، سىياسىي، مەدەنىيەت، جەمئىيەت، ئېكولوگىيە، پەن - تېخنىكا قاتارلىق جەھەتلىرىگە دائىر مەزمۇنلار تونۇشتۇرۇلغان 1000 خىلدىن ئارتۇق كىتاب ۋە ئۈن - سىن مەھسۇلاتلىرى تىزىلغان بولۇپ، كومپيۇتېر ئېكرانىدا جۇڭگو مەدەنىيىتى تونۇشتۇرۇلغان رەقەملىك بايلىق كۆرۈنۈپ تۇراتتى.
مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇشنى كۈچەيتكەندىلا، جۇڭگو - قىرغىزىستان ئىككى دۆلەت خەلقلىرىنىڭ قەلبىنى تۇتاشتۇرۇشنى ۋە ئورتاق تەرەققىياتنى ئىلگىرى سۈرگىلى بولىدۇ. قۇرۇلغاندىن تارتىپ ھازىرغىچە، بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنى يىغىن، لېكسىيە، بايرام تەبرىكلەش مۇراسىمى، ئەدەبىيات - سەنئەت ئويۇنى، سۈرەت كۆرگەزمىسى، خەنزۇ تىلى كۆۋرۈكى مۇسابىقىسى قاتارلىق 500 مەيدان قېتىمدىن ئارتۇق تۈرلۈك پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزدى، بۇنىڭغا نەچچە ئونمىڭ ئادەم قېتىم قاتناشتى.
«كۇڭزى شۆيۈەنى تىلنى ۋاسىتە قىلىپ، خەلق قەلبىنى تۇتاشتۇرىدىغان دوستلۇق كۆۋرۈكى سالدى.» بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنىنىڭ جۇڭگو تەرەپ مۇدىرى دۇ خۇا مۇنداق بىلدۈردى: كۇڭزى شۆيۈەنى جۇڭگو تىل - يېزىقى ئوقۇتۇشىنى قانات يايدۇرۇش ۋە جۇڭگو مەدەنىيىتىنى تارقىتىش جەريانىدا، ئوقۇتقۇچىلار بىلەن ئوقۇغۇچىلار ئارىسىدا، كۇڭزى شۆيۈەنى بىلەن شۇ جايدىكى خەلق ئاممىسى ئارىسىدا چوڭقۇر دوستلۇق ئورناتتى، شۇنداقلا ئىككى دۆلەتنىڭ دوستلۇق ئالماشتۇرۇشى جەريانىدا دوستلۇق ئۇرۇقىنى چاچتى.
شۇ كۈنى، دەرسخانىدا يەنە 11 ئوقۇغۇچى شىنجاڭ داشۆدىن كەلگەن قوبۇل قىلىش ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالدى. بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ خەنزۇتىلى تەرجىمە فاكۇلتېتىنىڭ ئوقۇغۇچىسى ئابدۇساتتاروۋا نۇرىزا شۇلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ ناھايىتى ھاياجانلاندى.
«گۈزەل جۇڭگو شىنجاڭ بىزنىڭ ياخشى قوشنىمىز، شۇنداقلا مەن ئىزچىل تەلپۈنۈۋاتقان جاي.» ئۇ مۇنداق دېدى: بۇ قېتىم شىنجاڭ داشۆگە بېرىپ جۇڭگو تىل - يېزىقىدا داۋاملىق بىلىم ئاشۇرۇش مەن ئۈچۈن تېپىلغۇسىز پۇرسەت. ھازىر قىرغىزىستان بىلەن جۇڭگونىڭ «بىر بەلباغ، بىر يول»نى ئورتاق قۇرۇش تەشەببۇسىدىكى تۈرلەر ئۈزلۈكسىز كۆپەيدى، جۇڭگو تىل - يېزىقىنى يەنىمۇ ياخشى ئۆگىنىپ، ئوقۇش پۈتكۈزگەندىن كېيىن پۇرسەت بولسا دۆلەت ھالقىغان شىركەتلەرگە بېرىپ خىزمەت قىلسام، مەن «بىر بەلباغ، بىر يول»دىن مەنپەئەتلەنگۈچىدىن ئەمەلىيەتتىن ئۆتكۈزگۈچىگە ئايلىنىمەن.
15 يىللىق تەرەققىيات ئارقىلىق، بۈگۈنكى كۈندە، بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنىدە توققۇز كۇڭزى دەرسخانىسى، ئون ئوقۇتۇش نۇقتىسى تەسىس قىلىندى، جۇڭگو تىل - يېزىقىنى ئۆگىنىدىغانلار 4000دىن ئاشتى.
«ئىشىنىمەنكى، كەلگۈسىدە جۇڭگو - قىرغىزىستان ئىككى دۆلەت ھەمكارلىق مۇناسىۋىتىنىڭ ئۈزلۈكسىز چوڭقۇرلىشىشىغا ئەگىشىپ، بېشكەك دۆلەتلىك داشۆ كۇڭزى شۆيۈەنى ئىككى دۆلەتنىڭ دوستلۇقى ئۈچۈن تېخىمۇ زور تۆھپە قوشىدۇ» دېدى دۇ خۇا.
